หน่วยทันตกรรมพระราชทาน ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
“ โรคฟันเป็นโรคของทุกคน การที่จะให้ราษฎรผู้ยากไร้และอยู่ห่างไกลความเจริญ ต้องทิ้งไร่ทิ้งนา เข้ามารับการรักษาในเมืองคงเป็นไปไม่ได้ หน้าที่ทันตแพทย์จะเดินทางไปดูแลเป็นครั้งคราว”
พระราชดำรัสของพระบาทสมเด็จพรเจ้าอยู่หัวในครั้งนั้น นับเป็นจุดเริ่มต้นงานทันตกรรมเคลื่อนที่ หรืองานทันตกรรมชนบทเป็นครั้งแรกในประเทศไทย โดยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทานรถทำฟันเคลื่อนที่พร้อมอุปกรณ์ครบ 1 คัน พนักงานขับรถและผู้ช่วย และทันตแพทย์อาสาสมัครจากคณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ครั้งละ 2 คน ออกไปบริการทำฟันและดูแลสุขภาพในช่องปากให้กับราษฎรที่ยากจนตามตำบลและอำเภอต่างๆที่อยู่ห่างไกล โดยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้ทรงเจิมรถทันตกรรมเคลื่อนที่คันแรก เมื่อเดือนเมษายน พ.ศ.2513 ที่พระราชวังไกลกังวล หัวหิน
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานพระราชทรัพย์ที่สำนักงานสลากกินแบ่งรัฐบาลจัดถวาย จำนวน 50 ล้านบาท เพื่อจัดตั้งหน่วยทันตกรรมพระราชทาน 8 สถาบัน ดังนี้ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดล มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ มหาวิทยาลัยขอนแก่น มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ โดยจัดตั้งเป็นกองทุนทันตกรรมพระราชทานเฉลิมพระเกียรติฯ ให้คณะทันตแพทย์ทั้ง 8 สถาบัน เป็นค่าใช้จ่ายในการให้บริการ และค่าใช้จ่ายในโครงการต่างๆ ทางทันตแพทย์เพื่อให้ประชาชนคนไทยมีสุขภาพช่องปากที่ดี ในการบริหารกองทุนจะมีคณบดีคณะทันตแพทยศาสตร์ทุกคณะฯเป็นกรรมการ ซึ่งจะมีการประชุมกันเป็นประจำ เพื่ออนุมัติโครงการต่างๆ
หน่วยทันตกรรมพระราชทาน มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ได้รับพระบรมราชานุญาติให้จัดตั้งขึ้น เมื่อวันที่ 16 กุมภาพันธ์ 2543 โดยดำเนินงานภายใต้หน่วยทันตกรรมพระราชทานกลาง ซึ่งมี ศ.(พิเศษ) ทพญ.ท่านผู้หญิงเพ็ชรา เตชะกัมพุช เป็นผู้อำนวยการ มีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติในวโรกาสพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระชนมายุครบ72พรรษา อันเป็นสิริมงคลแก่มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์และพสกนิกรภาคใต้ ทั้งนี้เพื่อให้บริการทางทันตกรรมเคลื่อนที่แก่ประชาชนผู้ด้อยโอกาสในพื้นที่ภาคใต้ มีอาจารย์ทันตแพทย์จรัลพัฒน์ เขจรบุตร เป็นประธานหน่วยทันตกรรมพระราชทานคนแรก และออกหน่วยทันตกรรมพระราชทานครั้งแรกเมื่อวันที่ 27 กันยายน 2543 ณ อำเภอเขาชัยสน จังหวัดพัทลุง
หน่วยทันตกรรมพระราชทาน ในสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี มีพระราชดำริให้มีการพัฒนาคุณภาพชีวิต ของเด็กและเยาวชนในถิ่นทุรกันดารให้ดีขึ้น โดยจัดทำโครงการพัฒนาต่างๆทั้งในโรงเรียนและนอกโรงเรียน อย่างไรก็ตามทรงพบว่ายังมีเด็กและประชาชนอีกจำนวนมาก มีปัญหาทางทันตสุขภาพ จึงมีพระราชดำริให้จัดหน่วยทันตกรรมพระราชทาน ขึ้นตั้งแต่ปี ๒๕๔๑ และในปีงบประมาณ ๒๕๕๔ โปรดเกล้าให้คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ เข้าร่วมปฏิบัติงานหน่วยทันตกรรมพระราชทาน สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี โดยรับผิดชอบให้บริการทางทันตกรรมแก่นักเรียนและราษฎร และจัดทำโครงการทางทันตกรรมที่เหมาะสม ในพื้นที่โครงการตามพระราชดำริ ๕ จังหวัดชายแดนได้แก่ สงขลา ยะลา นราธิวาส ปัตตานี และสตูล โดยได้รับการสนับสนุนงบประมาณในการดำเนินงานจากกองทุนเฉลิมพระเกียรติ ๑๐๐ ปีสมเด็จย่า ในพระราชูปถัมภ์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
ในวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ.2553 หน่วยทันตกรรมพระราชทานในสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ได้ออกหน่วยให้บริการประชาชนครั้งแรก ณ โรงเรียน ตชด.พลเอกนวล-คุณหญิงบานชื่น จันทร์ตรี ตำบลธารคีรี อำเภอสะบ้าย้อย สงขลา